SP 17 z szansą na „Oscara architektury”

Śląscy architekci z TK Holding Truszczyński&Kobierzewski oraz Hornik Chmura Architektura, współautorzy projektu nowej siedziby Szkoły Podstawowej nr 17 znaleźli się w gronie finalistów World Architecture Festival 2025 w kategorii WAF Completed Buildings – School. To prestiżowe wyróżnienie stawia rudzką placówkę w gronie najlepszych projektów architektonicznych na świecie. Finał konkursu odbędzie się w listopadzie w Miami (USA).

- Nowa Szkoła Podstawowa nr 17 to nie tylko nowoczesny budynek, ale przede wszystkim bezpieczna i inspirująca przestrzeń do nauki. Jesteśmy niezmiernie dumni, że projekt z Rudy Śląskiej zyskał takie uznanie na arenie międzynarodowej – mówi Michał Pierończyk. - To potwierdzenie, że nasze miasto inwestuje w przyszłość, tworząc warunki do rozwoju na najwyższym poziomie, nawet w tak wymagających warunkach geologicznych – podkreśla prezydent Rudy Śląskiej.

World Architecture Festival (WAF) to jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie architektury, często określane mianem „Oscarów architektury". Festiwal odbywa się co roku i jest jedynym tego rodzaju wydarzeniem architektonicznym. Finaliści, a wśród nich Hornik Chmura Architektura oraz TK Holding, będą mieć okazję do prezentacji swoich projektów przed panelami sędziowskimi. Kategoria WAF Completed Buildings – School, w której nominowana została rudzka placówka, skupia się na ukończonych w określonym przedziale czasowym budynkach edukacyjnych. Na tegoroczną listę nominowanych WAF trafiło ponad 460 projektów, w tym 235 ukończonych budynków. Konkurencja jest ogromna, a wśród finalistów znajdują się biura architektoniczne o światowej renomie, takie jak Foster + Partners, UNStudio, MVRDV, Renzo Piano Building Workshop czy Zaha Hadid Architects. Nominacja polskiego projektu w tej kategorii to znaczące osiągnięcie, które pokazuje, że „śląska szkoła nad kopalnią" może inspirować globalne dyskusje o przyszłości edukacji.

Pracownia Hornik Chmura Architektura może się pochwalić realizacjami w szerokim zakresie architektury - od zabudowy mieszkaniowej przez obiekty usługowe, przemysłowe, aż po obiekty użyteczności publicznej w tym z sektora edukacyjnego. Najnowszymi realizacjami pracowni są: hala sportowa przy szkole podstawowej w Dobieszowicach, rozbudowa szkoły podstawowej w Ziemięcicach czy stadion piłkarsko-lekkoatletyczny K.S. Orzeł Bobrowniki.

TK Holding jest szczególnie znany z projektów obiektów sportowych i rekreacyjnych, takich jak parki wodne i aquaparki. Do najbardziej znanych realizacji firmy należy Kompleks Rekreacyjny Sol@res czy Park Wodny w Stalowej Woli. W finale WAF TK Holding bierze udział po raz trzeci. W 2019 r. doceniono zrealizowany przez rudzkich architektów Wodny Park Tychy, a w 2024 r. – Fabrykę Wody w Szczecinie.

Przypomnijmy, że decyzja o budowie nowej siedziby Szkoły Podstawowej nr 17 została podjęta w związku ze skalą szkód górniczych. Powstałe deformacje uniemożliwiły remont dotychczasowego budynku. Nowa placówka musiała więc sprostać zarówno współczesnym wymaganiom dydaktycznym, jak i ekstremalnym warunkom górniczym. Odpowiedzią na to wyzwanie była koncepcja rozproszonego, modułowego kampusu usytuowanego na planie szachownicy. Każda sala lekcyjna stanowi odrębny, parterowy segment z własnym zielonym atrium. Taki układ zapewnia naturalne doświetlenie i kontakt uczniów z przyrodą, a także pozwala elastycznie reagować na ruchy gruntu, co jest kluczowe w regionie górniczym. Dzięki oddzielnym wejściom każda ze stref działa niezależnie. W części przedszkolnej są 4 sale dla przedszkolaków, natomiast w części szkolnej 20 sal lekcyjnych dla uczniów klas 1-8. Wszystkie segmenty łączy dwukondygnacyjny budynek równoległy do ulicy, mieszczący aulę, bibliotekę, stołówkę, świetlicę oraz pomieszczenia administracyjne, gospodarcze i techniczne. Plac budowy został przekazany wykonawcy w połowie listopada 2021 roku.

- Projektowany budynek jest dedykowany najważniejszym jego użytkownikom - dzieciom. Koncepcja zabudowy szkoły wynika z kilku przesłanek. Jest obiektem w skali dziecka, w którym uczniowie poruszają się wyłącznie po jednej kondygnacji. Nawiązaliśmy w ten sposób do idei szkoły, jako "miasta dzieciństwa", która zyskała duże uznanie w kręgach edukacyjnych - mówią projektanci z Hornik Chmura Architektura. - Warto także podkreślić walor techniczny budynku segmentowego, w którym każda jednostka klasowa stanowi odrębny ustrój konstrukcyjny. Dzięki tej zasadzie obiekt jako całość będzie poddawał się deformacjom terenu będącym wynikiem intensywnej eksploatacji górniczej na tym terenie, bez znaczącej szkody dla konstrukcji obiektu. Jednokondygnacyjność tej struktury jest dodatkowym argumentem obniżającym ryzyko niekorzystnego wzajemnego oddziaływania poszczególnych segmentów oraz pretekstem do zmniejszenia dylatacji. Dzięki przyjętym rozwiązaniom możliwe było przywrócenie jakościowej funkcji społecznej w praktycznie wykluczonej i zdegradowanej przestrzeni.

- Już w trakcie realizacji przekonaliśmy się, jak dynamiczne potrafi być podłoże: poziom terenu obniżył się o kilka metrów, ponieważ niespełna pół kilometra pod budową wciąż wybierano węgiel – mówi Andrzej Truszczyński z TK Holding. - Świeżo wylany żelbet nie zdążył nawet osiągnąć projektowej wytrzymałości, gdy trzeba było wstrzymać prace i wzmocnić konstrukcję. Presja czasu była ogromna – dzieci musiały rozpocząć nowy rok szkolny w bezpiecznym miejscu, a stary budynek czekał już na rozbiórkę - wspomina. - Dzięki znakomitej współpracy Miasta Ruda Śląska jako inwestora, generalnego wykonawcy Grupy Budowlanej Remar, ekspertów z Instytutu Techniki Budowlanej oraz specjalistów z Kopalni Bielszowice, udało się sprostać wszystkim trudnościom i doprowadzić projekt do finału – podkreśla.  

Placówka została otwarta we wrześniu 2024. Rok szkolny rozpoczęło w niej wtedy 451 uczniów, 72 przedszkolaków, 45 nauczycieli, 4 pracowników administracyjnych oraz 25 pracowników obsługowych. Do ich dyspozycji jest 2900 m². Placówka powstała kosztem prawie 40 mln złotych. Koszt robót budowlanych wyniósł ponad 35 mln zł. Inwestycja została dofinansowana ze środków Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii kwotą prawie 5,2 mln zł, a z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych kwotą 4 mln zł. Poza budową przeprowadzono również prace związane z zagospodarowaniem terenu, a więc drogami pożarowymi, miejscami parkingowymi i ogrodzeniem. Z kolei koszty prac wykończeniowych opiewały na ponad 4 mln zł. Wśród nich koszt wyposażenia w części kuchennej wyniósł niemal 1 mln zł, w części meblowej – ponad 2,5 mln zł, a w zakresie urządzeń wentylacji i klimatyzacji – ponad 500 tys. zł. Ten ostatni wydatek również otrzymał dofinansowanie z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

- Warto dodać, że kwestię rozwiązań architektonicznych czy wyposażenia konsultowaliśmy zarówno z rodzicami, jak i pracownikami, by uczniowie, jak i nauczyciele mieli zapewnione jak najlepsze warunki nauki i pracy - przypomina wiceprezydent Anna Krzysteczko, odpowiedzialna za oświatę w mieście. – Myślę, że teraz wszyscy będziemy trzymać kciuki za sukces zarówno rudzkich architektów, jak i naszej edukacyjnej perełki – dodaje.

foto: Tomasz Zakrzewski