Header decorative image
Kir Żałobny

Krakowski rudzianin

Krakowski rudzianin

Twórca wypożyczalni oraz jednej z pierwszych czytelni gazet i książek w Krakowie, redaktor naczelny „Gazety Krakowskiej”, działacz społeczny i polityczny, a także czynny przedstawiciel polskiego oświecenia. Tak w kilku słowach można określić działalność wybitnego rudzianina, jakim był Jan Antoni May. To kolejna  postać, prezentowana w ramach cyklu osobowości Rudy Śląskiej.


Jan Antoni May urodził się w 1761 roku, w Rudzie, czyli obecnej dzielnicy Rudy Śląskiej. Jednak opuścił ją już w wieku kilkunastu lat, po to, aby  swoje życie trwale związać z Krakowem, gdzie zmarł w 1831 roku. Już niedługi czas po opuszczeniu rodzinnych stron, zasłynął jako jeden z głównych przedstawicieli polskiego Oświecenia. Żyjąc w czasach, które tak samo dla Rudy Śląskiej, jak i całej Polski, były momentem walk i przemian,  Jan Antoni May zapisał się na kartach historii jako człowiek czynnie działający na rzecz społeczeństwa.

W wieku 14 lat,  May podjął pracę w drukarni księgarza Ignacego Grebla, gdzie szybko nauczył się technik drukarskich. Dzięki temu stopniowo nabierał doświadczenia i cennych umiejętności, a w  niedługim czasie stał się znanym i cenionym  w całym Krakowie księgarzem oraz  wydawcą. Po śmierci Grebla prowadził drukarnię wraz z jego synem, a później postanowił założyć własny interes, czyli  wypożyczalnię książek oraz jedną z pierwszych w Krakowie czytelnię gazet i książek o nazwie „Gabinet Do Czytania Otwartego”. Znajdowała się ona przy obecnej ulicy Grodzkiej, a w jej zbiorach można było znaleźć liczne periodyki polskie i zagraniczne. Warto zaznaczyć, że w zbiorach czytelni znajdowało się ponad 600 dzieł, głównie polskich twórców oraz różnego rodzaju  czasopisma. 

Przez część życia Jan Antoni May związany był z popularną ulicą Floriańską w Krakowie. Przy tej ulicy nadal znajduje się kamienica, która nosi nazwę „Pod Koniem”. W czasach Oświecenia mieściła się tam drukarnia Stanisława Stachowicza, którą May kupił w 1792. W budynku tym, pod numerem 18, rudzianin  utworzył redakcję i drukarnię popularnej „Gazety Krakowskiej”, której przez pewien czas był redaktorem naczelnym. Natomiast na tej samej ulicy pod numerem 26 utworzył księgarnię.

Poza księgarnią oraz czytelnią Jan Antoni May prowadził też księgarnię w kamienicy „Pod Wiewiórką”, która dziś jest jedną z atrakcji ulicy Floriańskiej. Zbiory księgarni w kamienicy „Pod Wiewiórką” stanowiły głównie prace o treści społeczno – politycznej oraz naukowej, czyli słowniki, encyklopedie, atlasy, a także dzieła muzyczne i nuty. May drukował  też różne kalendarze, m.in. „Kalendarz Polski i Pruski” oraz „Kalendarzyk Kieszonkowy Krakowski”, a także  liczne publikacje naukowe, literaturę piękną, przekłady Woltera czy Johna Miltona. W drukarni Jana Antoniego Maya powstawały nie tylko dzieła czysto literackie, ale także prasa. Natomiast od stycznia do listopada 1795 roku z jego inicjatywy wychodził dwutygodnik pod tytułem „Monitor Różnych Ciekawości” z materiałami literackimi, historycznymi, geograficznymi, naukowymi, a także wiadomościami bieżącymi.

Czas, w którym żył Jan Antoni May to okres, kiedy Rzeczpospolita toczyła walki z Prusami i Rosją o niezależność i wolność po II rozbiorze. Punktem kulminacyjnym była tak zwana Insurekcja Kościuszkowska. W tym czasie rudzianin zaangażował się także w działalność polityczną. Rozpoczął wydawanie „Dziennika Rządowego Rzeczypospolitej Krakowskiej”  i  kierował propagandą w sztabie Tadeusza Kościuszki, tłoczył i kolportował zarządzenia władz powstańczych oraz broszury polityczne. Przez wiele lat utrzymywał także  kontakt z Hugo Kołłątajem - uczonym, księdzem, politykiem oraz czołowym przedstawicielem Oświecenia. Zbliżone przekonania polityczno – społeczne, wspólne interesy pomiędzy mężczyznami, przerodziły się z czasem w wieloletnią przyjaźń, która zaowocowała intensywną korespondencją. Kiedy zaś Kołłątaj przebywał w niewoli, Jan Antoni May dostarczał mu publikacje wydawane w swojej oficynie, razem z zaszyfrowanymi nowinkami politycznymi. Korespondencja ta przetrwała do dziś w formie zachowanych listów i jest cennym materiałem dla historyków badających historię Polski. Obecnie w Rudzie Śląskiej, w dzielnicy Ruda 1, znajduje się ulica, której May jest patronem.

 

Wróć

Prześlij opinię

Na skróty

Zapisz się na newsletter