„Kop, gdzie stoisz” – II Rudzki Festiwal Dziedzictwa

Spacer biograficzny śladami Franza Pielera, warsztaty botaniczne, koncerty, gra terenowa, wernisaż fotograficzny, spacery dźwiękowe i geologiczne – to tylko część wydarzeń przygotowanych w ramach drugiej edycji Rudzkiego Festiwalu Dziedzictwa „Kop, gdzie stoisz”, który odbędzie się w dniach 5–7 września 2025 r. w dzielnicy Ruda.

Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie TURuda, a współorganizatorami i partnerami m.in. Miasto Ruda Śląska, program Spójnik będący częścią programu Katowic i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii jako Polskiej Stolicy Kultury 2027, klub sportowy Slavia Ruda Śląska, I Liceum Ogólnokształcące im A. Mickiewicza w Rudzie Śląskiej, Fundacja Minionej Epoki, Champion Pub i wielu innych.

– Tym razem festiwal odbywa się pod hasłem „Kop po zwycięstwo”, nawiązującym do tradycji zakładania ogrodów działkowych w trudnych czasach. Razem uprawiamy ogród naszego dziedzictwa i wspólnie odpowiadamy za jego dary. Żeby zebrać dobry plon, musimy wpierw wygrać sami ze sobą - z naszym lenistwem, obojętnością, egoizmem i przenoszeniem odpowiedzialności na innych. To właśnie zwycięstwo, po które zmierzamy. A że czasy są trudne, to być może podświadomie wywołaliśmy właśnie taki motyw... – mówi Adam Kowalski ze Stowarzyszenia TURuda. – Druga edycja festiwalu to więcej niż kontynuacja. To kolejne warstwy odkrytego dziedzictwa, także przyrodniczego, opowiedziane nowym głosem, z nowymi przewodnikami i w nowych formach. Każdy spacer, każda opowieść, każdy dźwięk to inna cegła w budowaniu emocjonalnej więzi z miejscem, które – choć na co dzień wydaje się zwyczajne – wcale takie nie jest – dodaje.

Program festiwalu:

5 września (piątek) – Drugo zmiana

17:00–18:30 – Franz Pieler Show – spacer biograficzny
Zbiórka: brama cmentarza przy ul. Porębskiej
Prowadzenie: Adam Kowalski

18:45–19:45 – Czarne Anioły u bram Jerozolimy – zwiedzanie kościoła św. Józefa
Prowadzenie: ks. Adam Brzyszkowski

19:45–20:30 – Geburstag hrabiego Franza – zwiedzanie krypt Ballestremów
Prowadzenie: Rafał Kowalski

21:15 – Koncert: Marek McCarron Trio
Miejsce: Champion Pub, ul. Powstańców 16A

6 września (sobota) – Sobotnio szychta: Cztery żywioły (ziemia)

09:00–10:45 – pTAK jest! – spacer ornitologiczny po Steinbruchu
Prowadzenie: Karolina Skorb (Górnośląskie Towarzystwo Ornitologiczne)
Zbiórka: Lokalne Centrum Tradycji, Szyb Franciszek

11:00–12:45 – De Re Botanica – spacer botaniczny
Prowadzenie: dr hab. Adam Stebel (Śląski Uniwersytet Medyczny)
Zbiórka: Kapliczka przy TOZ Fauna

11:00–14:00 – Zielnik Rudzki – warsztaty zielarskie i ogrodnicze
Prowadzenie: Natalia Zdrzałek (Śląski Ogród Botaniczny)
Miejsce: Szyb Franciszek

13:00–14:50 – Co nam zostało z tamtej Rudy – zwałowiska pocynkowe w krajobrazie Górnego Śląska
Wykład i prezentacja: dr hab. inż. Iwona Jonczy, prof. PŚ i dr inż. Arkadiusz Pawlikowski
Miejsce: Szyb Franciszek

15:00–16:30 – Na tropach karbonu – spacer geologiczno-geograficzny
Prowadzenie: dr Wojciech Krawczyński (Uniwersytet Śląski)
Zbiórka: Szyb Franciszek

16:00–18:00 – Sandbahna – spacer zieloną arterią Metropolii (dawna linia przemysłowa 309)
Prowadzenie: Joanna Stebel (Silesian Sassy)
Zbiórka: kapliczka przy ul. Potokowej

19:00–22:00 – Galeria w czerni i zieleni – Węglowa Atlantyda
Wernisaż wystawy fotograficznej: Arkadiusz Gola, Michał Szalast, Adam Kowalski
Miejsce: Szyb Franciszek

22:00–00:00 – Integracja w klubie festiwalowym
Miejsce: Champion Pub, ul. Powstańców 16A

7 września (niedziela) – Niedzielno szychta

10:00–15:00 – Galeria w czerni i zieleni – zwiedzanie z artystami
Miejsce: Szyb Franciszek

10:00–12:00 – Audio-Video-Disco – Ruda w dźwiękach i obrazach (spacer dźwiękowy)
Prowadzenie: dr Jacek Kurek, Adam Kowalski
Zbiórka: Dom Karola Goduli / ruiny Zamku Rudzkiego

12:00–16:00 – Opowieści z węgla, cegły i kamienia – gra terenowa
Start: Szyb Franciszek
Meta: I LO w Rudzie Śląskiej

12:30–14:00 – Rudzki sport – spacer historyczny
Prowadzenie: Andrzej Godoj
Zbiórka: Przystanek Ruda Południowa (kier. Bytom)

14:30–16:00 – Powrót do szkolnych ław – spacer po I LO
Prowadzenie: Paweł Lukawski
Zbiórka: ul. Mickiewicza 15

16:00–20:00 – Dychomy w Micku – pofestiwalowa zegrodka
Zakończenie gry terenowej, grill, koncert akustyczny
Miejsce: Dziedziniec I LO, ul. Mickiewicza 15

20:00 – Koncert: Starless Void – Wieczorne tompniyńcie
Miejsce: Champion Pub

Ważnym miejscem tegorocznego festiwalu będzie Szyb Franciszek, który został przekształcony w Lokalne Centrum Tradycji. Zabytek dawnego górnictwa zmienia się w miejsce edukacji, spotkań i wspólnego świętowania lokalnej tożsamości. Miejsce będzie miało charakter „żyjącego muzeum”, a więc takiego, które tworzą przede wszystkim ludzie.

Koszt remontu wyniósł prawie 3 mln zł. 1 mln zł, który został przeznaczony na prace renowacyjne i adaptację do nowych funkcji, to efekt wygranej w konkursie Fundacji Most the Most – „Nasz Zabytek”. Reszta pochodzi z dofinansowania z budżetu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Trzeba zaznaczyć, że budowa Lokalnego Centrum Tradycji to tylko jeden z etapów modernizacji zabudowań należących do dawnego szybu Franciszek. Pozostałe obiekty zostaną zaadaptowane na mieszkania komunalne i wspomagane.

Szczegóły dotyczące Rudzkiego Festiwalu Dziedzictwa „Kop, gdzie stoisz" można śledzić na profilu TURuda oraz na stronie www.turuda.pl. Wszystkie wydarzenia są bezpłatne. Na niektóre obowiązują jednak zapisy.

Działania zrealizowane w ramach projektu „Laboratoria czwartej przyrody: aktywizacja społeczności Fundusze Europejski dla Śląskiego 2021–2027 (Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji)".