Rudzkie nekropolie
Spoczywają na nich powstańcy śląscy, górnicy, żołnierze, ofiary wojen i politycznej przemocy, mieszkańcy Rudy Śląskiej. 1 listopada na 19 rudzkich nekropoliach, stanowiących bogatą historię miasta i regionu, zapłoną tradycyjnie tysiące zniczy. Miejsca te łączą mieszkańców rudzkiej ziemi niezależnie od narodowości, przekonań politycznych czy statusu zawodowego. 31 października w 24 miejscach pamięci narodowej znajdujących się na terenie Rudy Śląskiej przedstawiciele magistratu złożą kwiaty i zapalą znicze.
Miasto Ruda Śląska utrzymuje sześć cmentarzy komunalnych: przy ul. 1 Maja, przy ul. Kardynała Hlonda, nowy i stary cmentarz przy ul. Chorzowskiej, przy ul. Porębskiej, przy ul. Krańcowej. W mieście zlokalizowanych jest również 13 cmentarzy parafialnych. Każdy z nich kryje historie przodków i budowniczych tej ziemi. Na większości z nich znajdują się pomniki ku czci poległych powstańców śląskich. Za jeden z najstarszych cmentarzy uważany jest nieczynny cmentarz parafialny przy ul. Orzegowskiej, datowany na 1894 r. Znajduje się na nim grób powstańca Konstantego Latki z 1863 r. oraz mogiły powstańców z lat 1919 r. – 1921 r.
1 listopada Towarzystwo Miłośników Orzegowa będzie przeprowadzać kwestę na rzecz ratowania zabytków starego cmentarza w Orzegowie. W tym roku całość uzbieranych funduszy przeznaczona zostanie na pokrycie kosztów rekonstrukcji i renowacji pomnika tragicznie zmarłych górników. Członkowie Towarzystwa będą zbierać datki od godz. 8.00 do 18.00 na obu częściach cmentarza komunalnego oraz na starym cmentarzu parafialnym.
Rudzkie nekropolie objęte są ochroną konserwatorską i kryją swoiste perełki architektury. Na cmentarzu w Kochłowicach przy ul. Wyzwolenia znajduje się Krzyż Męki Pańskiej z 1858 roku. Przedstawia umęczonego Chrystusa wiszącego na krzyżu i umieszczoną poniżej, w partii postumentu płaskorzeźbioną postać Matki Bożej Bolesnej. Tego typu obiekty zachowały się w Rudzie Śląskiej tylko dwa, jeden na tym cmentarzu, drugi, niedatowany, przy skrzyżowaniu ulic 1 Maja i Piaskowej w Wirku.
Na cmentarzu przy ul. Porębskiej w dzielnicy Ruda znajduje się Krzyż Męki Pańskiej z 1907 r. oraz pomnik wzniesiony ku czci górników, który zginęli w wypadkach górniczych. Pierwsi górnicy, których pochowano przy ul. Porębskiej zginęli w kopalni Castellengo w Rokitnicy 9 kwietnia 1920 r., kolejni w kopalni Brandenburg. Po 1945 na cmentarzu wzniesiono mauzoleum dla upamiętnienia powstań śląskich i martyrologii Polaków w czasie II wojny światowej. Wcześniej w miejscu tym był pomnik poświęcony powstańcom śląskim. Zniszczono go w 1939 r. Do niewątpliwych perełek architektonicznych tego cmentarza Miejski Konserwator Zabytków dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk zalicza Mauzoleum Pielera, zmarłego w roku 1910 radcy górniczego i zarządcy dóbr Ballestremów. – We wnętrzu mauzoleum znajduje się naturalnych rozmiarów rzeźba znanego artysty Jozefa Limburga: Chrystus pocieszający pielgrzyma – mówi dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk.
Na halembskim cmentarzu parafialnym wzniesiono nagrobek ku czci poległych w latach 1919 – 1921 powstańców śląskich, a na cmentarzu komunalnym w tej dzielnicy znajdują się tablice pamięci z nazwiskami blisko 200 górników, którzy zginęli w kopalni „Halemba” od początku jej istnienia oraz tablice z nazwiskami 283 mieszkańców Halemby, ofiar wojen i represji politycznych.
