Kochłowiczanka z pasją

Pelagia Kwapulińska to ostatnia z postaci prezentowanych w ramach cyklu „Szkice Śląska”. Ta zakochana w swojej małej ojczyźnie miłośniczka historii prowadziła pierwsze na Śląsku muzeum szkolne. Wystawę do dziś można zobaczyć w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3.
Pelagia przyszła na świat 24 grudnia 1943 roku. W latach 60. studiowała na Wydziale Filozoficzno – Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W czasie swojej późniejszej pracy często organizowała wycieczki swoich uczniów do Wrocławia, który stał się jej drugim miejscem po Rudzie Śląskiej. Po studiach bohaterka podjęła pracę w szkole. Była nauczycielem historii i wychowawcą.
Pelagia spośród innych wyróżniała się wielką pasją i przywiązaniem do śląskich tradycji. Potrafiła w fantastyczny sposób zachęcić młodzież do zainteresowania się swoimi korzeniami, do tego żeby pogrzebać w przysłowiowej „szafie” i odnaleźć w niej pamiątki rodzinne, przedmioty codziennego użytku w śląskich domach lub też stare fotografie. To właśnie z nich bohaterka, mówiąc w przenośni: ulepiła coś czego jeszcze nikt wcześniej nie zrobił w szkolnictwie na obszarze ówczesnego województwa katowickiego, a mianowicie stworzyła muzeum szkolne.
Pierwsze eksponaty gromadzone w 1969 roku przez Pelagię Kwapulińską i uczniów liceum miały posłużyć dla wykonania szkolnej ekspozycji upamiętniającej 50 rocznicę I Powstania Śląskiego, ze szczególnym podkreśleniem tradycji powstańczych na terenie Kochłowic i całej Rudy Śląskiej. W kolejnym etapie zrodził sie pomysł utworzenia Szkolnej Izby Pamięci i Tradycji. Chęć upamiętnienia w kochłowickim liceum znamienitej rocznicy powstań śląskich oraz osobista pasja i zaangażowanie Kwapulińskiej sprawiły, że ówczesny dyrektor szkoły Emanuel Pitlok oraz członkowie Towarzystwa Przyjaciół Rudy Śląskiej poparli pomysł utworzenia wspomnianej izby pamięci i tradycji.
Muzeum utworzone zostało przez ręce młodych ludzi, którzy zaangażowali w stworzenie tego zbioru nie tylko siebie ale także swojej rodziny. Dzięki tym wszystkim ludziom udało się Pelagii zgromadzić bogate zbiory etnograficzne, numizmatyczne i historyczne dotyczące życia codziennego regionu, wydarzeń, takich jak powstania śląskie czy też słynnych postaci. Obecnie część zbiorów muzeum szkolnego znajduje się w muzeum miejskim w Rudzie Śląskiej.
Oprócz działalności muzealnej Pelagia pracowała zawodowo jako nauczyciel, kustosz Śląskiej Izby Regionalnej oraz konserwator w Muzeum Społecznym w Rudzie Śląskiej. Cały czas gnała do przodu i odkrywała co chwilę coś nowego w tym małym kawałku Śląska, jakim są Kochłowice. Świadczą o tym badania naukowe, które rozpoczęła w 1987 roku. Polegały one na analizie ksiąg, kronik oraz danych statystycznych dotyczących urodzin, ślubów i zgonów w parafii kochłowickiej. W czasie badań Pelagia napisała kilka obszernych artykułów, które poruszały tą tematykę. Uwieńczeniem jej badań była praca doktorska i uzyskanie tytułu doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Wrocławskim.
Praca i zaangażowanie bohaterki zostały docenione przez władze na szczeblu lokalnym i ponadlokalnym, otrzymała bowiem wiele nagród, odznaczeń i wyróżnień. O tym, że była niezwykłym człowiekiem, nauczycielem i pedagogiem świadczą wspomnienia kochłowiczan. Pelagia Kwapulińska zachwyciła się tym co lokalne, swoją rodzinną dzielnicą i tym też zarażała innych wokoło. Bardzo w swojej pracy polegała na ludziach młodych, uważając ich za kontynuatorów krzewienia śląskich tradycji i poczucia tożsamości regionalnej.
Utworzone przez Pelagię muzeum szkolne istnieje do dziś w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 w Rudzie Śląskiej Muzeum Szkolne zostało nazwane imieniem Pelagii Kwapulińskiej w 2001 roku, krótko po jej śmierci.