Wielki Piec będzie rewitalizowany

75,6 mln zł otrzyma Ruda Śląska na przebudowę i rozbudowę zespołu obiektów Wielkiego Pieca Huty „Pokój” wraz z zagospodarowaniem terenu. 66,2 mln zł będzie pochodzić z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, a blisko 9,5 mln zł budżetu państwa. Środki pochodzić będą z nowego rozdania środków unijnych z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027. Całość inwestycji szacowana jest na ponad 98,1 mln zł i ma zakończyć się do końca 2026 r.

- Wielki Piec Huty „Pokój” - Centrum Transformacji w Rudzie Śląskiej będzie z pewnością jedną z największych inwestycji, którą wkrótce rozpoczniemy – mówi Michał Pierończyk. Pierwotnie koszt rewitalizacji oraz adaptacji obiektu na nowe cele miały się zamknąć w kwocie 40 mln zł. – Wzrost cen to również wzrost kosztów inwestycji, dlatego pozyskanie dofinansowania było dla nas kluczowe, a sukces tym bardziej cieszy – dodaje prezydent.

Dzięki pozyskanym środkom Wielki Piec zostanie przebudowany i zagospodarowany zgodnie z koncepcją wyłonioną w konkursie w 2019 roku. Zakłada ona powstanie platformy widokowej wraz ze ścieżką dydaktyczną, adaptację budynku sterowni i maszynowni na cele muzealne oraz budowę nowego obiektu „zawieszonego” w powietrzu, w którym znajdzie się m.in. część ekspozycyjna i wystawiennicza oraz strefa wypoczynku, spotkań i gastronomii. Dodatkowo budynek ma mieć tzw. „zielony dach”. Zaplanowano również plac zabaw nawiązujący do tradycji hutniczej i ogród edukacyjny, a także budowę parkingu i obiektów małej architektury.

– Zagospodarowanie poprzemysłowego obszaru Huty „Pokój” przyczyni się do nadania obiektowi nowych funkcji, przede wszystkim kulturalnej, środowiskowej, społecznej i edukacyjnej – zaznacza prezydent Pierończyk. – Planujemy, by w przyszłości miejsce pełniło również funkcję gospodarczą. Przebudowa i rozbudowa zespołu obiektów Wielkiego Pieca Huty „Pokój” wraz z zagospodarowaniem terenu nie tylko zatrzymają proces degradacji obiektu, ale też pozytywnie wpłyną na środowiskowy, społeczno – edukacyjny i kulturowy charakter naszego miasta – podkreśla.

- Miasto ulega transformacji gospodarczej, musimy więc minimalizować negatywne skutki tego procesu – zaznacza prezydent Pierończyk. - Dawnym terenom przemysłowym nadajemy nowe funkcje i przywracamy do użytku miejsca zdewastowane, zachowując tym samym poprzemysłowe dziedzictwo kulturowe. Nasze działania wpisują się w Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Województwa Śląskiego 2030 – podkreśla.

Przypomnijmy, że Wielki Piec Hutniczy wchodził pierwotnie w skład zabudowań nowobytomskiej Huty „Pokój”, która została założona w 1840 roku. Obiekt uruchomiono w 1968 roku, co zarejestrowała nawet Polska Kronika Filmowa. Wzniesiono go w głębi zakładu, a następnie przesunięto we właściwą lokalizację za pomocą stalowych lin. Budowa urządzenia trwała zaledwie 105 dni, zamiast szacowanego 1,5 roku. Po niespełna 20 latach funkcjonowania Wielki Piec okazał się przestarzały i nieefektywny, w związku z czym zdecydowano o jego modernizacji. Prace remontowe ukończono w 1987 roku. Zmieniono wówczas profil produkcyjny urządzenia, przestawiając je na wytop żelazomanganu. Huta „Pokój” była wtedy jedynym w kraju producentem tego stopu.

Kolejna modernizacja urządzenia miała miejsce w latach 1995-1997, jednak na wznowienie produkcji zdecydowano się dopiero w 2004 roku. Obiekt przejęło wówczas Konsorcjum „Eurostal Inwestycje”, przekształcone wkrótce w Stalmag Sp. z o.o. Wysoka awaryjność urządzenia oraz negatywny wpływ odpadów produkcyjnych na środowisko szybko zdecydowały o ostatecznym wygaszeniu Wielkiego Pieca, co nastąpiło w lutym 2005 roku. Pod koniec 2012 r. decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach wpisany został do rejestru zabytków.

Pod koniec 2018 roku formalnym właścicielem Wielkiego Pieca wraz z całą infrastrukturą towarzyszącą zostało miasto. Po paru miesiącach został ogłoszony międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji jego zagospodarowania, do którego zgłosiło się 96 pracowni projektowych i architektów. Autorem najlepszego projektu okazał się „eM4. Pracownia Architektury. Brataniec” z Krakowa. W 2020 roku Wielki Piec Huty „Pokój” został wpisany na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego - ERIH (European Route of Industrial Heritage).

Mimo, iż obiekt od lat pozostaje niedostępny, miasto w miarę możliwości organizowało wydarzenia skierowane przede wszystkim do miłośników industrialu. – Zadbaliśmy również o zgromadzenie niematerialnego dziedzictwa związanego zarówno z obiektem, jak i z całym zakładem, przeprowadzając szereg wywiadów z osobami związanymi z Hutą „Pokój” – informuje dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków. – Jestem przekonany, że 60-metrowy kolos, symbol polskiego hutnictwa XX wieku będzie istotnym punktem na mapie turystycznej Europy – podsumowuje.

Wartość projektu : 98.182.533,31 złotych.
Wysokość wkładu z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji: 66.209.161,84 złotych.
Wysokość wkładu z budżetu państwa: 9.474.246,52 złotych.