Wielcy rudzianie

Karol Godula, król cynku, któremu nazwę zawdzięcza jedna z dzielnic, wybitny aktor Henryk Bista, którego imię nosi Miejskie Centrum Kultury, czy Maksymilian Chrobok, który patronuje m.in. Muzeum Miejskiemu – to tylko przykłady wybitnych osobowości, które związane są z Rudą Śląską. Rudzki magistrat chce przypomnieć mieszkańcom najważniejsze osobowości związane z miastem. – Spośród nich wybierzemy patronów dla każdej dzielnicy miasta – zapowiada Grażyna Dziedzic.

Choć Ruda Śląska w obecnym kształcie administracyjnym istnieje od 55 lat, jej poszczególne dzielnice maja wielowiekową historię. Na jej kartach zapisało się wiele wybitnych osób, a na dzisiejszym kształcie miasta zaważył los działaczy społecznych, wybitnych pedagogów, czy artystów. – Chcemy przypomnieć mieszkańcom sylwetki tych ważnych osób, a obchody 55. rocznicy powstania miasta są do tego bardzo dobrą okazją – mówi Grażyna Dziedzic. – Mamy już mapę nazw zwyczajowych, teraz opracujemy mapę przedstawiającą miejsca związane z najważniejszymi osobami. Mam nadzieję, że podobnie jak w przypadku gromadzenia nazw zwyczajowych, tak i teraz mieszkańcy zaangażują się w tę inicjatywę. Finałem tej niekonwencjonalnej lekcji historii, do której mam nadzieję włączy się wielu rudzian, będzie wybór patronów wszystkich dzielnic Rudy Śląskiej – dodaje prezydent miasta.  Propozycje można przesyłać na maila: media@rudaslaska.pl lub zgłaszać na profilu miejskim portalu Facebook.

W grudniu ubiegłego roku urząd miasta wydał historyczną mapę nazw zwyczajowych. Przez kilka miesięcy mieszkańcy zgłaszali zwyczajowe, historyczne nazwy charakterystyczne dla poszczególnych dzielnic. Wydawnictwo cieszy się ogromnym powodzeniem i sympatią, a z czasem będzie udoskonalane i wznawiane. Popularność mapy pokazała, że rudzianom bliska jest historia ich małej ojczyzny.

Jedną z ważnych osobowości, która zapisała się w historii Rudy Śląskiej jest z pewnością Piotr Niedurny, który urodził się na Opolszczyźnie 17 lutego 1880 roku w rodzinie robotniczej. W roku 1900 dostał pracę w hucie „Pokój” i wtedy związał swoje życie z dzisiejszą Rudą Śląską. W hucie doszedł do stanowiska maszynisty przy agregacie walcowniczym. Obok swojej pracy zawodowej i życia rodzinnego (w 1901 r. ożenił się z Małgorzatą Pańczyk, z którą mieli czworo dzieci) poświęcał się również pracy społecznej. Kolportował polskie pisma, reprezentował polskich robotników przed niemieckimi pracodawcami w sprawach spornych oraz angażował się  w organizację wieców polskich i rozwoju śpiewactwa polskiego. Przy jego współudziale w 1909 roku powstało w Nowym Bytomiu „Koło Polskie”, które założyło „Dom Związkowy”. Koło zachęcało do kultywowania polskości, popularyzowało stroje ludowe, a także współorganizowało koło śpiewacze. W 1910 roku Niedurny założył Towarzystwo Śpiewu „Harmonia” i filię Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Zjednoczenie wystąpiło z pierwszymi w historii Nowego Bytomia polskimi listami kandydatów przy wyborach do korporacji miejskich i kościelnych. Podobne towarzystwa śpiewacze Niedurny zakładał w Bytomiu, Pawłowie, Zabrzu, Gierałtowicach i Knurowie. Zainicjował także powstanie Towarzystwa Polek, którego przewodniczącą była Jadwiga Markowa. Był także pierwszym prezesem Towarzystwa Sportowego „Sokół” w Nowym Bytomiu.

Aktywna postawa społeczna przyczyniła się do wybrania Niedurnego na przewodniczącego ukonstytuowanej w Czarnym Lesie w listopadzie 1918 roku Rady Ludowej. Jej członkowie przekonywali  ludność do poparcia idei przyłączenia Górnego Śląska do Polski. W 1919 roku Niedurny wstępuje do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a podczas wyborów komunalnych w 1919 uzyskuje mandat w Radzie Miejskiej Miasta Bytomia. Propolska działalność Piotra Niedurnego powoduje, że musi się ukrywać przed Niemcami. Po uzyskaniu zapewnienia od dyrektora huty „Pokój”, że w Nowym Bytomiu nie ma oddziałów Grenzschutzu, przyjeżdża do Nowego Bytomia. Tu w dzisiejszej Szkole Podstawowej nr 1, jako pierwszej placówce w mieście wprowadził naukę języka polskiego. Ponieważ na teren Nowego Bytomia miały wkroczyć oddziały wojsk Ententy rozwiązał również straż obywatelską. 28 stycznia na spotkaniu  z dyrekcją huty Pokój Niedurnego oskarżono o podburzanie robotników. Nocą, w czasie powrotu do domu, został aresztowany, jak się później okazało na podstawie bezprawnego rozkazu lejtnanta Erwina Heneka. Rano 30 stycznia porzucone ciało Piotra Niedurnego znaleziono w Szombierkach. Jego pogrzeb, który odbył się 6 lutego stał się wielka manifestacją, w której udział brało około 30 tysięcy osób.

Postać Piotra Niedurnego jest pierwszą, którą prezentujemy w ramach cyklu ważne osobowości Rudy Śląskiej. Sylwetki tych postaci będą cyklicznie prezentowane nie tylko na stronie internetowej miasta, ale także w programie Śląskiej Telewizji Miejskiej w cyklu „Szkice Śląska”. Najbliższe wydanie poświęcone Piotrowi Niedurnemu zostanie nadane 18 lutego br. Sylwetkę bohatera przybliży Barbara Prandzioch.