Otwarcie Lokalnego Centrum Tradycji
W najbliższą sobotę, 24 maja, w Rudzie Śląskiej w dzielnicy Ruda zostanie otwarte Lokalne Centrum Tradycji (ul. Szyb Bartosza 10). Impreza rozpocznie się o godz. 12.00. Planowany jest m.in. koncert Orkiestry Dętej KWK „Pokój”, warsztaty plastyczne dla dzieci oraz rodzinna minigra terenowa. – Zapraszam na inaugurację działalności tego wyjątkowego miejsca, ale też zachęcam do zaangażowania się w jego rozwój i kreowanie tej nowej przestrzeni kulturalnej w naszym mieście – mówi prezydent Michał Pierończyk.
Oficjalne rozpoczęcie wydarzenia nastąpi o godz. 12.00, a po nim, ok. godz. 12.20, występ Orkiestry Dętej KWK „Pokój” pod batutą Jacka Kampy. Na godz. 13.00 przewidziano rozpoczęcie rodzinnej minigry terenowej „Historie z węgla, cegły i kamienia”, która potrwa do godz. ok. 15.00. Po jej finale, ok. godz. 15.15 odbędzie się koncert Otwartego Chóru Społecznego pod kierownictwem Krzysztofa Dudzika. Szereg atrakcji zaplanowano w poszczególnych salach Lokalnego Centrum Tradycji. Powstały tu izby: kapelmajstra, masterszefa, bajtla oraz szycio. W pierwszej, o godz. 13.00, muzycy orkiestry KWK „Pokój” będą prezentować swoje instrumenty. Z kolei o godz. 14.00 odbędzie się spotkanie z Rafałem Kowalskim, autorem monografii rodziny Ballestremów, w którym weźmie udział m.in. Ruediger Pieler. Jest to prawnuk Franza Pielera starszego, generalnego dyrektora dóbr hrabiego Ballestrema i królewskiego radcy górniczego, który aktywnie działał na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego Rudy.
W izbie masterchefa, jak to w śląskiej kuchni, bydymy i warzić i klachać. Barbara Kowaczek - Jędrasik z Regionalnego Instytutu Kultury im. Wojciecha Korfantego opowie o znaczeniu stroju śląskiego (13:00) oraz udowodni, że każdy może przygotować własny zakwas na tradycyjny żur (godz.14.00). Izba bajtla będzie otwarta dla najmłodszych od godz. 12.20. Do ok. godz. 15.00 będą odbywać się w niej warsztaty plastyczne prowadzone przez edukatorów z Młodzieżowego Domu Kultury. Natomiast izba szycio zmieni się w atelier strojów, w których występowali niegdyś artyści słynnego zespołu „Rudzianie”.
Lokalne Centrum Tradycji powstało w pomieszczeniach, w których kiedyś mieścił się budynek administracyjny szybu „Franciszek”. Miejsce będzie miało charakter „żyjącego muzeum”, a więc takiego, które tworzą przede wszystkim ludzie. – To miejsce, któremu nie tylko przywróciliśmy blask, ale chcemy też nadać nowe funkcje nawiązujące do jego historii i niematerialnej spuścizny regionu – podkreśla prezydent Michał Pierończyk. - Stąd powstanie w nim śląskich izb, które mają stać się centrum edukacji regionalnej – dodaje.
I tak izba kapelmajstra będzie poświęcona tradycji muzycznej oraz śpiewaczej, która w Rudzie Śląskiej jest szczególnie bogata. W przyszłości w izbie przygotowana zostanie aranżacja prezentująca tradycyjne instrumenty używane na Górnym Śląsku. Jednak przede wszystkim miejsce to będzie udostępniane jako sala prób dla wywodzących się z górnictwa orkiestr dętych oraz zespołów śpiewaczych popularyzujących pieśni śląskie. Z kolei izba śląskiego masterchefa to przestrzeń zaaranżowana na tradycyjną śląską kuchnię, w której będzie można nie tylko poznać tradycyjne sprzęty kuchenne, ale także zapomniane receptury i przepisy. Będzie można nauczyć się jak przygotować np. szałot, szpajza, wodzionka czy hekele. Izba szycio będzie miejscem warsztatów, podczas których zainteresowani nie tylko nauczą się jak wiązać purpurkę czy szlajfkę, ale też jak i kiedy nosić korona, jak zrobić korale, czym jest zopaska, jakla i westa. Pod okiem lokalnych mistrzyń będzie można nauczyć się robienia na drutach czy szydełkowania. Nie zabraknie też atrakcji dla najmłodszych, dla których zostanie przygotowana izba bajtla, czyli pokój gier i zabaw dziecięcych, w którym najmłodsi poznają gry podwórkowe i domowe, a także nauczą się samodzielnie wykonywać tradycyjne zabawki. W obiekcie ma też powstać ekspozycja stała o historii dzielnicy Ruda oraz szybu Franciszek.
W planach na przyszłość jest również działek, czyli zewnętrzny ogródek warzywny z możliwością przeznaczenia jego części do upraw społecznych. W ogródku sadzone i uprawiane będą rośliny związane z tradycją kulinarną robotniczego Górnego Śląska. Wyhodowane w ogródku zioła, owoce i warzywa będą wykorzystywane w warsztatach prowadzonych w izbie masterchefa.
Koszt remontu wyniósł prawie 3 mln zł. 1 mln zł, który został przeznaczony na prace renowacyjne i adaptację do nowych funkcji, to efekt społecznej mobilizacji i wygranej w konkursie Fundacji Most the Most – „Nasz Zabytek”. Reszta pochodzi z dofinansowania z budżetu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Trzeba zaznaczyć, że budowa Lokalnego Centrum Tradycji to tylko jeden z etapów modernizacji zabudowań należących do dawnego szybu Franciszek. Pozostałe obiekty zostaną zaadaptowane na mieszkania komunalne i wspomagane.
Ze względu na trwające prace budowlane związane z kompleksową rewitalizacją i adaptacją do nowych funkcji wszystkich obiektów zespołu szybu „Franciszek” działalność Centrum będzie miała tymczasowo charakter okazjonalny. Do końca roku w obiekcie odbędzie się jeszcze kilka wydarzeń, w tym II Rudzki Festiwal Dziedzictwa „Kop, Gdzie Stoisz”.
Przypomnijmy, że „Franciszek” został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Powstał na terenie pierwszej rudzkiej kopalni węgla kamiennego, czyli kopalni „Brandenburg”. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta. Od 1984 r. szyb „Franciszek” figuruje w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
