Konkurs „Nasz zabytek”

Ruda Śląska z milionową dotacją

2023-02-24

Miasto Ruda Śląska podpisało dziś umowę z Fundacją Most the Most na dofinansowanie rewaloryzacji Szybu Franciszek. Jest to jeden z najstarszych i najpiękniejszych zabytków przemysłowych w Rudzie Śląskiej. – Kolejna rudzka perełka ma szansę odzyskać blask i stać się ważnym miejscem na szlaku poindustrialnych zabytków regionu – mówi prezydent Michał Pierończyk. Do miasta trafi milion złotych, które zostaną przeznaczone na roboty budowlane. Kolejnym etapem, realizowanym już z miejskiej kasy, będzie wyposażanie wnętrz i organizacja przestrzeni dogodnej dla nowych funkcji obiektu.

- Przyznane dofinansowanie to wynik wygranej w konkursie Fundacji Most the Most, a przede wszystkim zaangażowania mieszkańców, którzy oddali głosy na rudzki obiekt – przypomina prezydent Pierończyk. Konkurs miał dwa etapy. W pierwszym wpłynęły 964 zgłoszenia na 59 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 37 zabytków, a najlepszy okazał się szyb Franciszek. Z kolei w drugim etapie mieszkańcy zgłaszali pomysły na funkcję społeczną, którą ma pełnić obiekt. Wpłynęło ich 132. – To zainteresowanie i zwycięstwo świadczy o tym, że rudzianie cenią spuściznę historyczną i uczestniczą w inicjatywach związanych z dziedzictwem kulturowym – mówi prezydent Pierończyk. - Bardzo się cieszymy, że mieszkańcy tak aktywnie funkcjonują w Rudzie Śląskiej, bo to też dla nas powód, by jeszcze intensywniej z państwem współpracować – dodaje Brygida Ślabska, prezes Fundacji Most the Most.

Głosy mieszkańców zadecydowały, że w zrewitalizowanym obiekcie powstanie Lokalne Centrum Tradycji, w którym będą odbywać się warsztaty, spotkania, pokazy czy działalność wystawowa. – Po podpisaniu umowy czas na konkretne działania – zapowiada wiceprezydent Aleksandra Skowronek, odpowiedzialna za zagospodarowanie przestrzenne w mieście. – W ciągu najbliższych miesięcy przygotujemy postępowanie przetargowe na przeprowadzenie robót budowlanych w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Na wybór wykonawcy mamy czas do końca roku – mówi wiceprezydent Skowronek. – Kolejny krok to realizacja prac, które też potrwają przynajmniej rok – zapowiada. Ostatnim etapem będzie wyposażenie wnętrz, aranżacja przestrzeni i przygotowanie jej do założonych funkcji. Ten etap będzie już finansowany przez miasto.

W obiekcie powstanie przede wszystkim ekspozycja stała o historii dzielnicy Ruda oraz Szybu Franciszek. - Wyjątkową atrakcją będzie z pewnością „izba kapelmajstra” – przestrzeń poświęcona lokalnej tradycji muzycznej oraz śpiewaczej, która w Rudzie Śląskiej jest szczególnie bogata – zapowiada dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk Miejski Konserwator Zabytków. W izbie przygotowana zostanie wystawa prezentująca tradycyjne instrumenty używane na Górnym Śląsku – dęte blaszane drewniane, cyje, multanki itd. – Jednak przede wszystkim miejsce to będzie udostępniane jako sala prób dla wywodzących się z górnictwa orkiestr dętych oraz zespołów śpiewaczych popularyzujących pieśni śląskie – świeckie i obrzędowe – mówi Łukasz Urbańczyk. – To jest podstawowa idea całego projektu: chcemy, by szyb Franciszek tętnił życiem, miał ciekawą ofertę na spędzanie wolnego czasu i scalał lokalną społeczność – podkreśla prezydent Pierończyk.

Konkurs „Nasz Zabytek” to projekt o charakterze regionalnym i lokalnym. Fundacja Most the Most ogłasza go sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Konkurs jest podzielony na dwie części: I Konkurs – wybór jednego zabytku w województwie oraz II Konkurs – wybór pomysłów na nową funkcję społeczną zwycięskiego zabytku. Do tej pory przeprowadzono 6 edycji konkursu w 16 województwach, wpłynęło ponad 7100 zgłoszeń zabytków od mieszkańców, a na 650 z nich można było oddawać głosy. Poza tym przeprowadzono 13 konkursów na wybór funkcji społecznej zwycięskich zabytków, do których wpłynęło ponad 1160 zgłoszeń z pomysłami ponownego zagospodarowania.

Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz wsparcia zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Jej misją jest budowanie kapitału społecznego poprzez wspieranie kultury, twórców i międzypokoleniowej współpracy. Fundacja inicjuje zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Wspiera projekty, które są odpowiedzią na lokalne potrzeby, w których tworzenie i realizację włączona jest społeczność lokalna.

Przypomnijmy, że szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta. Od 1984 r. zabudowania szybu Franciszek figurują w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego. W marcu 2022 roku miasto przejęło część budynków wchodzących w skład zespołu.

Milion złotych dla Franciszka

2022-12-01

Zespół zabudowań szybu Franciszek dawnej kopalni „Wawel” zwyciężył w Konkursie „Nasz Zabytek”, którego organizatorem jest Fundacja Most the Most. Nagrodą jest grant w wysokości miliona złotych. Posłuży on rewaloryzacji, czyli działaniom konserwatorskim, które przywrócą obiektowi wartości użytkowe oraz dostosowaniu zabytku do wybranej w konkursie funkcji społecznej. – Niezmiernie cieszę się z tego zwycięstwa, bo to nie tylko dodatkowe środki na ochronę industrialnej perełki, ale także dowód społecznego zaangażowania, nagroda jest bowiem wynikiem zgłoszeń osób, którym zależy na dalszym losie obiektu – podkreśla prezydent Michał Pierończyk.

Przypomnijmy, że konkurs miał dwa etapy. W pierwszym wpłynęły 964 zgłoszenia na 59 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 37 zabytków, a najlepszy okazał się szyb Franciszek. Z kolei w drugim etapie mieszkańcy zgłaszali pomysły na funkcję społeczną, którą ma pełnić obiekt. Wpłynęło ich 132. Spośród pomysłów na jego ponowne zagospodarowanie zaproponowano m.in. powstanie centrum edukacji regionalnej służące utrwalaniu i upowszechnianiu niematerialnej kultury regionu i międzypokoleniowej wymiany doświadczeń. Według zainteresowanych obiekt mógłby być też miejscem spotkań lokalnej społeczności oraz przestrzenią dla działań wspierających kultywowanie elementów dziedzictwa niematerialnego, w tym tradycji muzycznej, kulinarnej, obrzędowej czy związanej z edukacją w obszarze języka śląskiego. Zaproponowano też, by w obiekcie odbywały się warsztaty, spotkania, pokazy oraz wystawy.

- Teraz, razem z Fundacją, musimy przeanalizować zgłoszone pomysły i wybrać ten, który będzie najbliższy potrzebom lokalnej społeczności, a także pozwoli zachować architektoniczne walory zabytku – informuje prezydent Michał Pierończyk. – Kiedy wspólnie wypracujemy najlepsze rozwiązanie, podpiszemy umowę na wypłatę grantu i przystąpimy do realizacji planu – podsumowuje.

W komunikacie Fundacji o wynikach konkursu czytamy: „Zgłaszający mogą czuć się dumni ze swojego działania, gdyż to właśnie dzięki nim szyb Franciszek zwyciężył w I Konkursie. Udział w II Konkursie i zgłoszenie pomysłów na nową funkcję zabytku był dla nich kolejną szansą na wyartykułowanie swoich marzeń i potrzeb. Aktywna postawa mieszkańców oraz otwartość i gotowość na współpracę właściciela zabytku to klucz do realizacji wartościowego projektu. Razem tworzymy znakomite warunki do przywrócenia świetności zgłoszonych zabytków oraz do realizacji wspaniałych inicjatyw społecznych”.

Konkurs „Nasz Zabytek” to projekt o charakterze regionalnym i lokalnym. Fundacja Most the Most ogłasza go sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Konkurs jest podzielony na dwie części: I Konkurs – wybór jednego zabytku w województwie oraz II Konkurs – wybór pomysłów na nową funkcję społeczną zwycięskiego zabytku. Do tej pory przeprowadzono 6 edycji konkursu w 16 województwach, wpłynęło ponad 7100 zgłoszeń zabytków od mieszkańców, a na 650 z nich można było oddawać głosy. Poza tym przeprowadzono 13 konkursów na wybór funkcji społecznej zwycięskich zabytków, do których wpłynęło ponad 1160 zgłoszeń z pomysłami ponownego zagospodarowania. Fundacja podpisała do tej pory 8 umów na wypłatę grantu.

Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz wsparcia zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Jej misją jest budowanie kapitału społecznego poprzez wspieranie kultury, twórców i międzypokoleniowej współpracy. Fundacja inicjuje zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Wspiera projekty, które są odpowiedzią na lokalne potrzeby, w których tworzenie i realizację włączona jest społeczność lokalna.

Przypomnijmy, że szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta. Od 1984 r. zabudowania szybu Franciszek figurują w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego. W marcu br. miasto przejęło część budynków wchodzących w skład zespołu.

Zgłoś pomysł na szyb Franciszek

2022-11-08

Zespół dawnego szybu Franciszek kopalni Wawel w Rudzie Śląskiej zwyciężył w województwie śląskim w konkursie Fundacji Most The Most „Nasz Zabytek”. Dzięki temu miasto może otrzymać nawet milion złotych na rewaloryzację obiektu. Zanim jednak zostanie przyznana dotacja, musi zostać przeprowadzony drugi etap konkursu, w którym mieszkańcy mogą zgłaszać pomysły na funkcję społeczną tego zabytkowego budynku. Czas na zgłoszenia wyznaczony został do 27 listopada.

„Nasz Zabytek” to konkurs dla każdego, kto chce pozytywnie wpływać na swoje otoczenie. Uczestnicy I konkursu w województwie śląskim przesłali Fundacji 964 zgłoszenia na 59 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 37 zabytków (pozostałe nie spełniły kryteriów konkursu – np. były własnością prywatną). Wygrał zespół dawnego szybu Franciszek kopalni Wawel w Rudzie Śląskiej. - Dziękuję wszystkim za zaangażowanie w poparcie tego projektu i zachęcam do włączenia się w II etap konkursu, w którym wyłoniony zostanie pomysł na sposób użytkowania zwycięskiego obiektu. Tutaj również będzie liczyć się inicjatywa mieszkańców i pomysły na funkcjonowanie szybu po jego rewaloryzacji – mówi Michał Pierończyk, prezydent miasta Ruda Śląska. - Niech to będzie Wasze miejsce, które zachowa świetność minionych czasów służąc kolejnym pokoleniom – dodaje.

Do 27 listopada br. można zgłaszać pomysły na sposób użytkowania zabytku poprzez elektroniczny formularz na stronie  fundacji Most The Most lub przez telefon (+48 517 884 088 lub 22 47 55 111).

Na stronie Miejskiego Konserwatora Zabytków znajduje się instrukcja wypełnienia krótkiego formularza z przykładową odpowiedzią na pytanie o przeznaczenie obiektu. - Zamieściliśmy podpowiedź, jakie funkcje może spełniać obiekt. Można z niej skorzystać, można zaproponować własną wizję tego miejsca, ważne by głosować – mówi dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków.

Szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych, choć zaniedbanych,

i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta. Od 1984 r. szyb Franciszek figuruje w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego. W marcu br. Miasto przejęło część budynków wchodzących w skład zespołu. - Obiekt posiada wyróżniające cechy artystyczne - piękne detale architektury, czytelny układ założenia, zachowaną oryginalną tkankę budowlaną – wymienia Łukasz Urbańczyk. - To materialna pamiątka historii górnictwa oraz związanej z nim kultury robotniczej i jednocześnie pozostałość po pierwszej kopalni węgla kamiennego na tym terenie - kopalni „Brandenburg” – podkreśla.

Konkurs „Nasz Zabytek” to projekt o charakterze regionalnym i lokalnym. Fundacja Most the Most ogłasza go sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Konkurs jest podzielony na dwie części: I Konkurs – wybór jednego zabytku w województwie oraz II Konkurs – wybór pomysłów na nową funkcję społeczną zwycięskiego zabytku.

Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Jej misją jest budowanie kapitału społecznego poprzez wspieranie kultury, twórców i międzypokoleniowej współpracy. Fundacja inicjuje zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Wspiera projekty, które są odpowiedzią na lokalne potrzeby, w których tworzenie i realizację włączona jest społeczność lokalna.

Szyb Franciszek z szansą na rewitalizację

2022-09-22

Przypominamy, że do 5 września br. można głosować na szyb Franciszek w konkursie Fundacji Most The Most (https://mostthemost.pl/). Zwycięski obiekt (jeden na województwo) otrzyma milion złotych dofinansowania na prace renowacyjne i adaptację do nowych funkcji. Głosowanie odbywa się za pośrednictwem formularza.

- Aby ułatwić wypełnianie przygotowaliśmy „ściągę” z podstawowymi informacjami na temat obiektu oraz przykładowe odpowiedzi na pytania i zdjęcia – mówi dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków. - Można z nich skorzystać, można napisać coś od siebie, ważne by głosować, w konkursie liczy się bowiem ilość zgłoszeń przesłana na dany zabytek – apeluje.

Szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki portierni, nadszybia, dawnej łaźni górniczej, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych, choć zaniedbanych, i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta.

- Obiekt posiada wyróżniające cechy artystyczne - piękne detale architektury, czytelny układ założenia, zachowaną oryginalną tkankę budowlaną – wymienia Łukasz Urbańczyk. Od 1984 r. szyb Franciszek figuruje w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Nie zachowały się dane dotyczące autora pierwszych powstałych w tym terenie obiektów. Od 1907 roku kolejne zabudowania były projektowane przez Hansa von Poellnitz, architekta i kierownika zarządu budów w koncernie Ballestremów. Nie zachowały się też niestety wszystkie budynki tworzące zespół zabudowy, ale do dziś można podziwiać usytuowaną w środkowej części kompleksu 22-metrową, dwupodziałową wieżę wyciągową, budynek nadszybia oraz wieżę wieńczącą budynek straży pożarnej z ceglanymi, ozdobnymi elewacjami. - To materialna pamiątka historii górnictwa oraz związanej z nim kultury robotniczej i jednocześnie pozostałość po pierwszej kopalni węgla kamiennego na tym terenie - kopalni „Brandenburg” – podkreśla.

Formalnie zakład zaczął funkcjonować w 1770 roku, ale nadanie pola do eksploatacji nastąpiło już w 1752 roku. Kopalnia „Brandenburg” była więc najstarszą kopalnią na Górnym Śląsku. Początkowo należała do barona Franciszka von Stechowa, który swoje dobra: Rudę, Pławniowice i Biskupice przekształcił w majorat, czyli majątek dziedziczony po jego śmierci  przez najstarszego z roku. Tą drogą w 1798 r. jego posiadanie przeszło na rzecz hrabiego Karola von Ballestrema. W 1854 r. kopalnia została powiększona o nowe pola i zakłady górnicze przyjmując nazwę Skonsolidowana Kopalnia „Brandenburg”. W drugiej połowie XIX w. jej głównymi szybami wydobywczymi były: Franciszek, Johann (ok. 1860 r.) i Baptysta (ok. 1869 r.). Po podziale Górnego Śląska zakład znalazł się w granicach Rzeczpospolitej. W 1924 r. nazwę „Brandenburg” zmieniono na „Brohibor”, a potem „Wawel”. W 1936 r. doszło do połączenia z Kopalnią „Walenty” w jeden zakład „Walenty – Wawel”. Z kolei w 1971 r. doszło do fuzji z kopalnią „Paweł” i od tej pory zakład nosił nazwę „Wawel”. W 1995 nastąpiło połączenie kopalń „Wawel” i „Pokój”.

Warto dodać, że od 1922 r. przy kopalni „Brandenburg” działała orkiestra dęta, której kapelmistrzem był przez wiele lat legendarny Augustyn Kozioł. W latach świetności orkiestra liczyła 120 muzyków. W 1919 r. przy zakładzie powstał również klub sportowy, który od 1924 roku nosi nazwę „Slavia” i działa do dziś.