Kir Żałobny

Barwy i symbole miasta

Ruda Śląska w swym obecnym kształcie istnieje od 1959 r. Powstała z połączenia sąsiadujących ze sobą gmin wiejskich, które w przeszłości - jako samodzielne jednostki administracyjne - posiadały własne godła, będące ich znakami rozpoznawczymi. Godła gminne umieszczano przede wszystkim na pieczęciach. Miały one różny charakter - dewocyjny - (Kochłowice), zaczerpnięty z herbu właścicieli (Orzegów), symbolizujący istniejący przemysł hutniczy (Halemba). Większość z nich powstała już pod koniec XVIII w., kilka w następnym stuleciu. Najmłodszym było godło Nowego Bytomia, przyjęte na posiedzeniu zarządu gminy 20.VII. 1927 r., a używane 0d 20.11. 1928 r. po zatwierdzeniu przez śląski urząd wojewódzki. Pod wzg1ędem plastycznym bardziej przypominało herb miejski niż tradycyjne godło gminne. W dzielonej w rosohę tarczy widnieją: postać św. Barbary trzymająca w rękach miecz i kielich z Hostią, połuorła i pół koła zębatego. Herb symbolizuje tradycje górnicze gminy (św. Barbara), jej usytuowanie na Górnym Śląsku (połuorła), rozwijający się też inny przemysł ciężki (pół koła zębatego). Natomiast Ruda, aczkolwiek należała do najstarszych miejscowości (wzmiankowana już w 1305 r.) nie miała własnego godła gminnego. Na posiedzeniu Sejmu Śląskiego l5.VIII. 1939 r. - obie gminy - Ruda i Nowy Bytom zostały podniesione do rangi miast. Z tą chwilą miały prawo używania herbów miejskich. Uchwała została zrealizowana dopiero w 1951 r. Za herb Nowego Bytomia przyjęto bez zmiany jego dawne godło gminne, natomiast Ruda nie miała własnego herbu. Osiem lat później, w 1959 r. oba miasta połączono w jeden organizm pod nazwą Ruda Śląska.

Miasto nie miało nadal herbu. Z przyczyn ideologicznych nie można było za takowy uznać herbu nowobytomskiego - jakkolwiek byłoby to najlepszym rozwiązaniem - ze względu na obecny w nim wizerunek św. Barbary. Wobec tego władze miasta zdecydowały o utworzeniu zupełnie nowego herbu. Zgodnie z ówczesną propagandą miał on wyeksponować jedynie dwa momenty - przynależność miasta do Polski Ludowej i jego wielkoprzemysłowy charakter, które zawdzięczało nowemu ustrojowi. Historyczne i kulturalne tradycje pominięto, uznając je za nieistotne. Nowy herb został uchwalony 17.IX. 1966 r. przez Miejską Radę Narodową. Powstał z inicjatywy i przy współudziale Towarzystwa Miłośników Rudy Śląskiej . Pod względem poprawności heraldycznej miał wiele rażących błędów (nagromadzenie zbyt wielu elementów, niezgodny ze sztuką heraldyczną zestaw barw, na co niejednokrotnie, bezskutecznie zwracano uwagę w publikacjach naukowych. Co więcej, w późniejszych latach pojawił się w kilku barwnych wariantach, również dalekich od poprawności heraldycznej. Mimo to obowiązywał ponad trzydzieści lat, aż władze miejskie postanowiły zastąpić nowym.

Ustalenie herbu dla miasta nie było sprawą prostą. Z uwagina to, że Ruda, od której miasto przyjęło nazwę, nie miała w przeszłości ani godła ani herbu, które mogłoby stać się herbem miejskim, jak w przypadku Katowic, Siemianowic czy Piekar Śląskich, trzeba było opracować nowy projekt. Musiał on spełniać kilka warunków:
1. wyeksponować walory wspólne dla wszystkich dzielnic obecnego miasta,
2. nawiązywać do przeszłości,
3. podkreślić jakąś szczególną cechę, odróżniającą Rudą Śląską od sąsiednich miast.

Jako podstawą do opracowania nowego projektu przyjęto herb Nowego Bytomia najpełniej odpowiadający powyższym założeniom. W porównaniu z pierwowzorem został nieco zmieniony. Przyjęto tarczą dwupolową, dzieloną w słup zamiast poprzedniej trójpolowej. Tarcze takie były typowe dla górnośląskiej heraldyki municypalnej, gdyż większość herbów miejskich już od średniowiecza tworzyły dwa elementy . Konsekwencją tego założenia było usunięcie trzeciego godła - pół koła zębatego - jako najmniej istotnego. Pozostałe dwa godła zostały przemieszczone.
W lewym błękitnym polu jest złote połuorła.

Herb

Złoty orzeł w błękitnym polu był niegdyś herbem rodowym Piastów górnośląskich, co potwierdzają źródła już od XIV w. Obecnie złoty orzeł jest herbem województwa śląskiego. W herbie Rudy Śląskiej pełni podwójną rolą. symbolizuje kilkuwiekowe, sięgające czasów piastowskich korzenie większości osad, z których powstało miasto i aktualną przynależność administracyjną. Ponadto połuorła jest elementem charakterystycznym większości górnośląskich herbów miejskich również podkreślających swe piastowskie tradycje. W prawym, białym polu jest stojąca postać świętej Barbary w błękitnej sukni, spowita czerwonym płaszczem, trzymająca w prawej ręce złoto-srebrny miecz (symbol męczeńskiej śmierci), w lewej złoty kielich z Hostią.

Kult św. Barbary jako patronki murarzy i kowali znany był na Śląsku już w XIV w. W 1723 r. tarnogórscy gwarkowie założyli bractwo religijne pod wezwaniem św. Barbary. Odtąd była uważana za patronką górników, których miała ochraniać od nagłej i niespodziewanej śmierci. W XIX w. Jej kult upowszechnił się wśród górników węgla kamiennego. Wizerunkami świętej trzymającej kielich z Hostią zdobiono przykopalniane kapliczki i ołtarzyki. Było to wyrazem swoistej wiary, że w razie wypadku pod ziemią, gdy górnik znajdzie się w beznadziejnym położeniu, święta Barbara poda mu ostatnią w życiu komunię świętą. Kult świętej był bardzo żywy w okolicach Rudy. Ze wzmianek źródłowych wiadomo, że w tamtejszych kopalniach pół godziny przed zjazdem na dół górnicy gromadzili się przed Jej wizerunkiem, odmawiali modlitwę i śpiewali hymn ku czci świętej.

W połowie XIX w. na stosunkowo niewielkim obszarze dzisiejszego miasta pracowało kilkanaście kopalń węgla kamiennego .Także i dziś górnictwo węglowe jest wiodącą gałęzią przemysłu Rudy Śląskiej. Dlatego umieszczenie herbie miejskim patronki górników uznano za jak najbardziej uzasadnione. Było to też zgodne z zasadami heraldycznymi w przeciwieństwie do widniejącej na poprzednim herbie wieży wyciągowej - elementu zupełnie obcego symbolice heraldycznej.

Wyobrażenie to nawiązuje zarówno do przeszłości, jaki teraźniejszości miasta. Ponadto święta Barbara jest patronką miasta. W projekcie zachowano wizerunek świętej z herbu nowobytomskiego, mimo, że nieco odbiegał od reguł heraldycznych. Nawiązano do powszechnego na Górnym Śląsku wyobrażenia Barbary trzymającej kielich. Chodziło o to, by identyfikacja świętej była jasna i zrozumiała dla wszystkich mieszkańców miasta.

Prześlij opinię

Na skróty

Zapisz się na newsletter